Sana va vaqt formatlari

Ushbu boʻlimda Oʻzbekistonda sana va vaqtni formatlash boʻyicha standartlar haqida maʼlumotlar berilgan.

Sana

Oʻzbekistonda sana formatlari uchun quyidagi qoidalar amal qiladi:

• Kalendar/Era: Grigorian kalendaridan foydalaniladi.

• Haftaning birinchi kuni: Dushanba hisoblanadi.

• Yilning birinchi haftasi: Yanvar oyining birinchi kunini oʻz ichiga olgan hafta yilning birinchi haftasi deb belgilanadi.

Standart sana formatlari

• Qisqa sana formati: dd.MM.yyyy

  • Misol: 17.03.2011

• Uzun sana formati: yyyy-yil d-MMMM

  • Misol: 2011-yil 3-mart

Format kodlaridagi belgilar

• d — kunni ifodalaydi: d (bosh nolsiz raqam), dd (bosh nol bilan raqam), ddd (qisqa kun nomi), dddd (toʻliq kun nomi).

• M — oyni ifodalaydi: M (bosh nolsiz raqam), MM (bosh nol bilan raqam), MMM (qisqa oy nomi), MMMM (toʻliq oy nomi).

• y — yilni ifodalaydi: yy (ikki xonali raqam) va yyyy (toʻrt xonali raqam).

Hafta kunlari

Oy nomlari

Hafta kuni va oy nomlari

• Hafta kun nomlari kalendarda va alohida ishlatilganda bosh harf bilan yoziladi. Agar ular gapning oʻrtasida kelsa, ular bosh harf bilan yozilmaydi.

• Oy nomlari ham kalendarda va alohida ishlatilganda bosh harf bilan yoziladi. Agar ular gapning oʻrtasida kelsa, ular bosh harf bilan yozilmaydi.

Qoʻshimcha qoidalar

• Sana oraliqlar en dash bilan yoziladi.

  • Misol: 13 yanvar - 15 yanvar

Vaqt

• 24 soatlik format: Ha.

• Vaqt zonasi: UZT UTC+05:00

• Yozgi vaqtga oʻtish (daylight saving time): qoʻllanilmaydi.

• Standart vaqt formati: HH:mm:ss.

  • Misol: 09:25:43; 15:10:31; 23:45:19

• Vaqt ajratuvchi: Ikki nuqta (:).

  • Misol: 22:34:05

• Soatlar uchun bosh nol belgisi mavjudmi?: Ha.

  • Misol: 07:30:45

• Qisqa vaqt formati: HH:mm.

  • Misol: 09:25; 15:10; 23:45

• Sana va vaqt formati: dd.MM.yyyy HH:mm:ss

  • Misol: 20.04.2015 16:30:00

ISO 8601 standarti

ISO 8601 — xalqaro standart boʻlib, sana va vaqt maʼlumotlarini yozishning universal usulini belgilaydi. Ushbu standartdan foydalanish maʼlumotlarni almashishda va tizimlararo aloqada (masalan, API, veb-serverlar va maʼlumotlar bazalari) chalkashliklarning oldini oladi.

Uning asosiy formati YYYY-MM-DD dir.

Nima uchun foydalanish kerak?

Aniq va tushunarli: Baʼzi mamlakatlarda sana MM/DD/YYYY (oy/kun/yil) formatida, baʼzilarida esa DD/MM/YYYY (kun/oy/yil) formatida yoziladi. Bu holat tushunmovchiliklarga sabab boʻlishi mumkin. ISO 8601 esa har doim yil-oy-kun tartibida boʻlgani uchun global miqyosda bir xil tushuniladi.

Saralash oson: Maʼlumotlar bazalarida sanalarni alifbo tartibida saralash (alphabetical sorting) orqali toʻgʻri xronologik tartibga keltirish imkonini beradi. Boshqa formatlarda bu ish bermaydi.

Misol:

• Standard format: 2025-10-07

• Vaqt bilan birga: 2025-10-07T14:55:17 (Bu yerda T belgisi vaqtni sanadan ajratadi)

Qachon foydalanish kerak?

Foydalanuvchi interfeysida asosan mahalliy format (dd.MM.yyyy) ishlatilishi kerak boʻlsa-da, tizimlararo maʼlumotlar almashinuvi, log fayllari, API chaqiriqlari va konfiguratsiya fayllarida doimo ISO 8601 formatidan foydalanish tavsiya etiladi.